Ćwiczenia przygotowujące narząd mowy do wywołania głoski „r”
Ćwiczenia języka
- Nagryzanie brzegów języka zębami, czyli masowanie i rozciąganie języka.
- Wysunięcie przedniej części języka między zęby i delikatne żucie go, tzn. masaż języka.
- Przeciskanie języka przez maksymalnie zbliżone do siebie zęby, tj. masowanie języka.
- Wysuwanie szerokiego języka z ust - zabawa Pokaż łopatę.
- Odklejanie językiem chrupek kukurydzianych lub opłatka z podniebienia.
- Klaskanie czubkiem języka o podniebienie twarde, od najwolniejszych uderzeń po najszybsze - zabawa Jedzie konik.
- Wielokrotne odrywanie języka przyklejonego całą powierzchnią - do podniebienia - zabawa w mlaskanie.
- Zlizywanie z przedniej części podniebienia twardego przyklejonego kawałka czekolady, kropli miodu, odrobiny dżemu lub opłatka.
- Naśladowanie lub ssanie prawdziwego cukierka czubkiem języka.
- Przytrzymanie paska papieru wargami, a następnie zdmuchiwanie go z ust.
- Szybkie wypowiadanie głoski [l].
- Energiczne, wielokrotne wybrzmiewanie:
ta, ta, ta
to, to, to
te, te, te,
ty, ty, ty,
da, da, da
do, do, do
de, de, de,
dy, dy, dy,
la, la, la,
lo, lo, lo
le, le,le,
ly, ly, ly
- Naśladowanie różnych odgłosów:
rybki - plum, plum,
indyka - gul, gul,
bociana - kle, kle,
chodaków - klap, klap,
mycia - chlapu, chlapu,
jazdy konnej - patataj.
- Coraz szybsze wypowiadanie zbitki sylabowej la lo lu le.
- Szybkie kilkukrotne powtarzanie:
nalapatada,
nolopotodo,
nelepetede,
nuluputudu,
nylypytydy.
- Coraz szybsze i wielokrotne wypowiadanie zbitki bd.
- Powtarzanie ze stopniowym przyspieszaniem:
bda, bdo, bde, bdu, bdy,
pta, pto, pte, ptu, pty,
bda - pta,
bdo - pto,
bde - pte,
bdu - ptu,
bdy - pty.
- Przyspieszone wielokrotne wybrzmiewanie:
tedamwa,
tat tedat,
ente dente,
lelum polelum,
ble, bla, blu
tla, tla, tla,
tlo, tlo, tlo
tle, tle, tle
tly, tly, tly
dla, dla, dla
dlo, dlo, dlo,
dle, dle, dle,
dly, dly, dly
- Podczas szerokiego otwierania jamy ustnej, unoszenie czubka języka do podniebienia a następnie szybkie i wielokrotne wymawianie przytępionych głosek: [t] [d] oraz zbitek spółgłoskowych td, tdn, a także zbitek sylabowych:
teda - teda,
tede - tede,
tedo - tedo,
tedu - tedu,
tedy - tedy.
- Unoszenie czubka języka do wałka dziąsłowego, wymawianie przedłużonego [d] z równoczesnymi energicznymi, poziomymi ruchami palcem po wewnętrznej powierzchni języka lub po wędzidełku podjęzyczkowym.
- Uniesienie języka do wałka dziąsłowego, a następnie mocne dmuchnięcie na czubek języka, aż do pojawienia się tr.
- Ułożenie wąskiego paska papieru na języku lub pod nim, a następnie wypowiadanie głoski [t]. Papier powinien się unosić, a zamiast [t] powinno pojawić się trrr.
- Mocne akcentowanie [t] podczas wybrzmiewania zbitek tll, tll, tll, trl najpierw szeptem, a potem głośno.
- Powtarzanie szeptem, a następnie głośno:
la, la, la, trla,
lo, lo, lo, trlo,
lu, lu, lu, trlu,
!e, le, le, trle,
ly, ly, ly, trly,
li, li, li, trli.
- Szeptem i głośno wypowiadanie trla, trlo, trle, trlu, trly.
Ćwiczenia przygotowujące język do realizacji głoski „r” wymagają długich czasowo oraz dokładnych, wielokrotnych powtórzeń.