Ćwiczenia przygotowujące aparat artykulacyjny do prawidowej wymowy głosek sz, ż/rz/ cz/ dż

Ćwiczenia języka

⦁ Wysuwanie szerokiego języka na zewnątrz jamy ustnej.
⦁ Żucie brzegów języka zębami trzonowymi, w celu rozciągania całej jego powierzchni.
⦁ Klaskanie językiem - naśladowanie odgłosu konia uderzającego kopytami o bruk.
⦁ Dotykanie czubkiem języka górnych zębów po stronie wewnętrznej, podczas szerokiego otwierania jamy ustnej - zabawa Liczenie ząbków.
⦁ Oblizywanie językiem górnych zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych, a następnie otwartych ustach - naśladowanie mycia zębów językiem.
⦁ Przytrzymanie przez kilka sekund czubka języka na podniebieniu przy szeroko otwartych ustach - zabawa Zaczarowany język.
⦁ Cofanie języka w głąb jamy ustnej, zaczynając od górnych zębów, a kończąc na podniebieniu miękkim - zabawa Krasnoludek zagląda do gardła.
⦁ Zlizywanie czubkiem języka z podniebienia, np. kawałka rozmiękczonej czekolady lub gumy rozpuszczalnej.
⦁ Ssanie czubkiem języka na podniebieniu małego pudrowego cukierka, musującej witaminy C, opłatka lub naśladowanie ssania pożywienia.
⦁ Wydmuchiwanie powietrza przez język zwinięty w tzw. rynienkę boki języka przylegają do górnych dziąseł. Zjedzenie wcześniej miętowego cukierka sprzyja intensywniejszemu odczuciu przepływu powietrza przez środek języka.

 Ćwiczenia warg

⦁ Naśladowanie mlaskania.
⦁ Śpiewanie znanych melodii na sylabach: la, lo, le, lu, ly.
⦁ Cmokanie ustami naśladowanie posyłania całusków.
⦁ Wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu w kształcie ryjka świnki.
⦁ Wydawanie odgłosów:
 krowy - mu, mu,
kukułki - kuku, kuku,
sowy - hu, hu,
psa - hau, hau,
rybki - plum, plum,
pukania - puku, puku,
uderzania - buch, buch,
chodzenia - tupu, tupu.
⦁ Wysuwanie warg do przodu, a następnie naprzemienne ich otwieranie i zamykanie - naśladowanie pyszczka rybki.
⦁ Układanie warg w kształcie ryjka, a następnie ich rozsuwanie do uśmiechu.
⦁ Przytrzymywanie wargami wkładki przedsionkowej zwanej też smoczkiem ortodontycznym podczas prób wyciągania go z ust.
⦁ Gra na trąbce z szerokim ustnikiem, flecie, harmonijce ustnej.

Ćwiczenia oddechowe:

⦁ Dmuchanie przez słomkę (np. w kąpieli, „zabawa w kaczkę”), dmuchanie przez rurkę do wody, dmuchanie na wodę, trzymając usta tuż nad jej lustrem (powstaje dołek)
⦁  Dmuchanie na świeczkę, papier, watę - wargi ułożone w szeroki lejek
Pokaz w lustrze właściwego ułożenia aparatu artykulacyjnego:
Praca nad właściwym ułożeniem zębów górnych i dolnych, które nie stykają się, lecz jedynie zbliżają do siebie
⦁ ćwiczenie szerokiego języka
⦁ poprzeczne rozciąganie i ujęcie go między zęby przedtrzonowe
 W tej pozycji wdycha się i wydycha powietrze,  można też przygotować narządy artykulacyjne przez masowanie ich (lodem, drewnianą i metalową szpatułką, szczoteczką do masażu dziąseł, zwilżoną watką na patyczku) oraz uczulanie miejsc artykulacyjnych (czubka języka i miejsca za wałkiem dziąsłowym) przez np. posmarowanie górnego punktu czekoladą i zlizywanie jej lub wklejenie w to miejsce cukierka, można też unieść szpatułką (patyczkiem, łyżeczką) język za górne zęby, następnie zęby zbliżamy, wargi lekko wysuwamy do przodu przez naciśnięcie policzków.
⦁ ułożenie języka w łyżeczkę, wewnątrz jamy ustnej, siekacze zbliżone, zaokrąglone wargi, w tej pozycji dmuchamy na język (boki dociągnięte do górnych zębów)
⦁ dotykanie czubkiem języka do górnych  dziąseł i opuszczanie do dolnych 
⦁ ułożenie języka w rynienkę, aby środkiem płynęło powietrze, usta w ryjek

Źródło:

http://sp10glogow.pl/index.php/po-szkole/logopeda/53-gloski-szumiace-zestaw-cwiczen-narzadow-mowy-przygotowujacych-do-prawidlowej-wymowy-glosek-s-z-c-3
 https://www.arkaprzyszlosci.pl/podstawowka/images/dokumenty/logopeda/gloski_sz_z_cz_dz.pdf